Τραγούδια

 

Το τραγούδι αναφέρεται και στη συλλογή του μεγάλου λαογράφου Ν. Πολίτη («ΕΚΛΟΓΑΙ ΑΠΟ ΤΑ ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΛΑΟΥ») με πολλές όμως παραλλαγές 

Ο Όλυμπος κι ο Κίσαβος

Ο Όλυμπος κι ο Κίσαβος τα δυο βουνά μαλώνουν

Γυρίζει τότε’ ο Όλυμπος και λέγει του Κίσαβου

Μη με μαλώνεις Κίσαβε κοναροπατημένε.

Εγώ είμ’ ο γέρο Όλυμπος, στον κόσμο ξακουσμένος.

Έχω σαράντα δυο κορφές, εξήντα δυο βρυσούλες.

Κάθε βρυσή και φλάμπουρο, παντού κλαδί και κλέφτης.

Και στην ψηλή μου κορυφή αετός είν’ καθισμένος,

και εις τα νύχια του κρατεί κεφάλι ανδρειωμένου.

«Κεφάλι μου τι έκαμες κι είσαι κριματισμένο;»

«Φάγε πουλί τα νιάτα μου, φάγε και την ανδρειά μου

να κάμεις πήχη το φτερό και πιθαμή το νύχι.

Στον Λούρον, στο Ξερόμερο αρματολός εστάθη,

στα Χάσια και στον Όλυμπο δώδεκα χρόνους κλέφτης,

εξήντα αγάδεςς σκότωσα κι έκαψα τα χωριά τους.

Κι όσους στον τόπον άφησα και τούρκους κι Αρβανίτες

Είναι πολλοί πουλάκι μου και μετρημό δεν έχουν.

Πλην ήρθε κ’ η αράδα μου στον πόλεμο να πέσω.

Άρτεμις

Κάτω στα περιβόλια

Κάτω στα περιβόλια,

κάτω στις ρεματιές,

μαζεύτηκαν οι κλέφτες,

να πάνε για δουλειές.

 

Στο δρόμο που πηγαίναν,

διψάσαν για νερό.

Βρίσκουν ένα πηγάδι,

μ’ αυτό ήτανε ξερό.

 

Λαχνιούνται, ξελαχνιούνται, 

το ποιος θα κατεβεί;

Σε ποιον θα πέσει ο κλήρος,

στο δόλιο Κωνσταντή!

 

Μ’ αυτό νερό δεν είχε,

μόν’ είχε αίματα.

Ανθρώπινα κεφάλια,

μαλλιά και κόκαλα. 

Στον παρακάτω  σύνδεσμο μπορείτε να ακούσετε το τραγούδι μελοποιημέν

 από τον Κολινδρινό Σπύρο Παπουτσή:  

  Κλικ εδώ

Στης Μπάρας το πλατάνι

Στης Μπάρας το πλατάνι

και στο κρύο νερό,

πήγα κι εγώ μια μέρα,

λιγάκι για να πιω.

 

Στης Μπάρας το πλατάνι

και κάτω απ’ τη σκιά,

ερχότανε οι κλέφτες

και ψένανε αρνιά.

 

Στης Μπάρας το πλατάνι

και στο κρύο νερό,

μαζεύονταν οι κλέφτες

και στήνανε χορό!

 

Σε όσες πηγές  κι αν πήγα

και όσα είδα νερά,

σαν το νερό της μπάρας,

δεν είδα πουθενά!

 (Σύμφωνα με την  παράδοση τα παλικάρια της κλεφτουριάς ξαπόσταιναν στον ίσκιο του και ξεδιψούσαν με το κρύο νερό της πηγής του, καθώς στα ριζά του υπάρχει μια πηγή που σαν αυτή ¨δεν είδα πουθενά¨ όπως αναφέρει και ο τελευταίος στίχος του τραγουδιού) 

Δείτε πως είναι  σήμερα το ηλικίας πλέον των 1500  ετών πλατάνι  στα παρακάτω βίντεο: 

Επανάσταση του 1878

 Στα χίλια οχτακόσια και εβδομήντα οχτώ

επαναστάτησε η Μακεδονία και το Λιτόχωρο.

Καταραχιάς φωνάζει, Κοροβάγκος μας μιλεί.

-Όλοι μικροί μεγάλοι, θα πολεμήσουμε,

την τούρκικη σημαία θα την ξεσκίσουμε.

 

Ο Γαργαλιάς φωνάζει, ο Γαργαλιάς μας λέει.

-Παιδιά μ’, να προσκυνήσουμε το τούρκικο σπαθί

γιατί αύριο θα βάλουν στο μοναστήρι σφαγή.

 

Καημένη Θεσσαλία να μην απελπιστείς

στα τούρκικα τα χέρια να μην παραδοθείς.

Και συ Μακεδονία στα μαύρα να ντυθείς

τα παλικάρια που ‘χεις δε θα τα ξαναδείς.

 

Εσείς πουλιά του Κίσαβου κι αηδόνια του Ολύμπου

φέτο μην κελαηδήσετε, παρά να βουβαθείτε,

να πάτε προσκυνήματα στο Βάγια το λεβέντη,

να βάλει λίγη υπομονή, λίγη ταπεινοσύνη.

Δεν είν’ ο περσινός καιρός κι ο φετινός ο χρόνος.

Φέτος το πήραν χριστιανοί, το ‘χουν Λιτοχωρίτες,

πόχουν το Μέγα αρχηγό και το Γκανιά προστάτη,

που ξέρουν ούλα τα χωριά κι όλα τα μονοπάτια.

Δε σε θαρρούσα Όλυμπε το Μάη να σκοτεινιάζεις

να βρεις του Μέγα τ’ άρματα, του Μέγα τα τσαπράζια.

Λαλούμης μας εδιάβηκε απ’ τα ανήλια της Καστάνας

φέτος δεν είναι για κλεψιά, δεν είναι για τσαπράζια.

Φέτος το πήραν χριστιανοί, το ‘χουν Λιτοχωρίτες,

πόχουν το Μέγα αρχηγό και το Γκανιά προστάτη.

 

Αν πας κατά τα Γιάννενα, κυρ Λεωνίδα μου

κατ’ την παλιά Ελλάδα, χαιρέτα τα μπρατίμια μου.

Χαιρέτα τα μπρατίμια μου, κυρ Λεωνίδα μου

και τους παλιούς μου φίλους, πες τους να κάτσουν φρόνιμα.

 

Πες τους να κάτσουν φρόνιμα, να κάτσουν ταπεινωμένα

δεν είναι ο περσινός καιρός κι ο φετινός χειμώνας.

Σαράντα κλέφτες ήμασταν, σαράντα δυο νομάτοι

κι όλοι έτρωγαν κι όλοι έπιναν και στο νισιάνι βάζουν.

Ένα μικρό κλεφτόπουλο δεν τρώει, δεν τραγουδάει

μόν’ τα άρματά του κοίταζε, του ντουφεκιού του λέγει.

Τουφέκι μου περήφανο, σπαθί ξεγυμνωμένο,

πολλές φορές με γλίτωσες απ’ των εχθρών τα χέρια

κι απ’ των Τούρκων τα μαχαίρια.

Πηγή: Σπύρου Γ. Ντάβανου

«Τραγούδια μιας άλλης εποχής στο Λιτόχωρο», 1998

 

Αλεξίου Άννα, Διαμαντή Ελευθερία, Καλαμπάκας Νικόλαος, Μπαλατσού  Αγγελική, Μπελέμη Αικατερίνη, Τόσκα Σταματία - Μαρία

Οι Λαζαίοι  (Δημοτικό Τραγούδι)

 

 Ένας πασάς διαβαίνει κι ο άλλος έρχεται

Μες στη Μηλιά πηγαίνουν, μέσα στα βουνά

παλιούς κλέφτες γυρεύουν, κλέφτες κυνηγούν

γυρεύουν τους Λαζαίους τους αμαρτολούς.

Λαζαίοι τρων και πίνουν μέσα στη Μηλιά

στρώνουνε τ' άρματά τους και λάμπουν τα βουνά

κι αρπάζουν τα σπαθιά τους, στους κάμπους τρέχουνε,

τους Τούρκους για να σφάξουνε, θα γίνει μακελειό. 

   Τα ερείπια του πύργου των Λαζαίων στην Άνω Μηλιά

Παραλλαγή του τραγουδιού

Μαρία Τσιμπώνη

    

                            "Μπελίτικος"

    Τον Φεβρουάριο του 1878, ένα Λιτοχωρινό καράβι ξεκίνησε με πολύ άσχημο καιρό από το Λιμάνι των Αγίων Θεοδώρων στη Γρίτσα για να μεταφέρει την προκήρυξη της επανάστασης στον πρόξενο της Θεσσαλονίκης Βατικιώτη. Ο Βατικιώτης στη συνέχεια θα έδινε την προκήρυξη στις μεγάλες ευρωπαϊκές χώρες. Γι’ αυτό το γεγονός μας μιλάει ο Μπελίτικος και συνδέει την Ελληνική Επανάσταση του 1821 με τον αγώνα για την ανεξαρτησία της Μακεδονίας.

    Είναι ένα ιστορικό τραγούδι του Λιτοχώρου που τραγουδιέται και χορεύεται αργά ακόμα και σήμερα. Το όνομά του σημαίνει “εθνικό” και “μπελίτικος δρόμος”. Το βασικό χαρακτηριστικό του τραγουδιού αυτού είναι ότι τραγουδιόταν και τραγουδιέται μέχρι και σήμερα τελευταίο. Μπορούμε να το απολαύσουμε βλέποντας τις φωτογραφίες της εποχής.

 

 

Διαμαντή Ελευθερία, Μπαλατσού Αγγελική, Μπελέμη Αικατερίνη

 

Του Διαμαντή

(Προτομή του  καπετάν Διαμαντή Νικολάου  μπροστά από το κτίριο της Τοπικής Κοινότητας Ρυακίων  Κολινδρού) 

Ένα πουλί ξεκίνησε μέσα από τη Βέροια.

-         Σαν πας πουλί μ’ στον Κολινδρό,

σαν βγεις κατά τη Φούντα,

χαμπέρ’ να πας στον Διαμαντή,

χαμπέρ’ να πας στον Ντίζια.

Απμπτουλουμπούδης έρχεται με χίλιους πεντακόσιους,

ζητάει κεφάλια κλέφτικα

κι απ’ τους τρανούς τους κλέφτες!

Κι ο Διαμαντής ’ποκρίθηκε και με θυμό του λέει:

-         Έλα πασιά μ’ στον Κολινδρό, κόπιασε να σε δούμε

να μετρηθούμ’ με πιθαμή απ’ το κεφάλι κάτω!

Γεια σου Διαμαντή Καλτέκη,

γεια σου Διαμαντή λεβέντη!  

 

(Το δημοτικό αυτό τραγούδι αναφέρεται πιθανόν στον καπετάν Διαμαντή Νικολάου ο οποίος γεννήθηκε το 1790 στα Ρυάκια Κολινδρού. Οι τελευταίοι  στίχοι που  αναφέρουν το επίθετο Καλτέκης  ίσως   προστέθηκαν  αργότερα.  Ο Διαμαντής Νικολάου  δεν συμπεραίνεται πουθενά ιστορικά  πως έχει σχέση με το  επίθετο Καλτέκης  και πιθανόν λανθασμένα να αναφέρεται στην "Ιστορία του Κολινδρού" της  Κλεοπάτρας Πολύζου - Μαμέλη).   

                     Τραγούδι

Όταν οι Τούρκοι κατόρθωσαν να καταπνίξουν την επανάσταση στον Όλυμπο το 1878, ως αντίποινα, για τη συμμετοχή των Λεπτοκαριτών στον αγώνα της επανάστασης, πυρπόλησαν τη Λεπτοκαρυά και τον Πλαταμώνα. Αυτό φαίνεται και στο παρακάτω ντόπιο Λεπτοκαρίτικο τραγούδι:

«Κάψαν τον Πλαταμώνα
και τη Λεπτοκαρυά».
«Καϋμένη Θεσσαλία
να μην απελπιστείς».
«Και συ Μακεδονία
στα μαύρα να ντυθείς».
«Τα παλληκάρια πού ’χες
δεν θα τα ξαναδείς».

Διαμαντή Ελευθερία, Μπαλατσού Αγγελική, Μπελέμη Αικατερίνη

Δημοτικό τραγούδι - Η Μονή των Αγίων Πάντων

Δημοτικό  τραγούδι 

(η τελευταία αντίσταση των επαναστατημένων Ελλήνων στη Μονή των Αγίων Πάντων) 

                                 Η Μονή των Αγίων Πάντων  όπως είναι σήμερα 

«Φλεβάρης δεν κουσούριασε και Μάρτης δεν εμπήκε

κι όλη η Βλαχιά συνάχθηκε να φέρει το Ρωμαίικο.

Στον Άγιο Πάντο βγήκανε ψηλά στο καραούλι

και στο Δεσπότη λέγανε και στο Δεσπότη λένε :

Δεσπότη -μ’, δος -μας δύναμη, δος- μας την ευλογία

τους Τούρκους να βαρέσουμε τ’ άγρια θηρία».