Οι γυναίκες των Λαζαίων

    Τέσσερα αδέλφια ήταν οι Λαζαίοι που έζησαν και έδρασαν κυρίως στην παρολύμπια περιοχή. Ο Γιάννης, ο Λιόλιος, ο Δήμος και ο Κώστας. Είχαν πατέρα τον περίφημο κλεφταρματωλό του Ολύμπου Λάζο (1710 - 1770).

    Όταν το 1790 δε θέλησαν να «προσκυνήσουν» τον Αλί Πασά, επαναστάτησαν και πήγαν στις βόρειες Σποράδες όπου έγιναν πειρατές. Το 1798 ξαναπήραν το αρματολίκι του πατέρα τους και συμφιλιώθηκαν με τον Αλί. Το 1806 επαναστάτησαν και πάλι μαζί με τον Νικοτσάρα. Ξανάγιναν πειρατές. Ξαναγύρισαν το 1811 στο αρματολίκι και υποτάσσονται στον πανίσχυρο Αλί. Δύο χρόνια κάθισαν ήσυχοι οι Λαζαίοι. Το 1813 ο Βλαχοθόδωρος, ο ίδιος που είχε δολοφονήσει τον Νικοτσάρα, τους διαβάλλει πως είχαν σχέσεις με τον Ισμαήλ Μπέη των Σερρών, αντίπαλο του Αλή. Τον Απρίλη του 1813 ο Βελής, γιος του Αλί Πασά, επιτέθηκε κατά των αρματολών του Ολύμπου και εξουδετέρωσε τους Λαζαίους. Τις γυναίκες τους τις έφερε στον Τίρναβο. Μία απ’ αυτές μάλιστα την έβαλε στο χαρέμι του. Αλέξη Πολίτη: «Κλέφτικα Δημοτικά τραγούδια» σελ. 103 - 105.

Τρία πουλάκια κάθονταν στον Έλυμπο στην ράχη,

Το να τηράει τα Γιάννινα, τ’ άλλο την Κατερίνα,

Το τρίτο το καλλίτερο μοιριολογάει και λέει.

Τι είν’ το κακό που πάθαμε οι μαύροι οι Λαζαίοι;

Μας χάλασε ο Βελή Πασάς, μας έκαψε τα σπίτια

Μας πήρε τις γυναίκες μας, μας πήρε τα παιδιά μας

στον Τούρναβο τις πάησε, πεσκέσι του βεζύρη.

Μπροστά πηγαίνει η Τόλιαινα, κι οπίσω οι συνεφάδες

Κι οπίσω οπίσω η Κώσταινα με το παιδί στο χέρι

σα μήλο, σα τριαντάφυλλο, σα νερατζιά κομμένη.

Βγαίνουν κυράδες την τηρούν από τα παραθύρια.

«Ποιες είν’ αυτές οπόρχουνται στην πόρτα στο Σαράι;

- Κυράδες τι λογιάζετε κυράδες τι τηράτε;

Εμείς είμαστε κλέφτισσες, γυναίκες των Λαζαίων»

Βελή Πασάς αγνάντευε, στέκει και τις ρωτάει.

«Γυναίκες πού είν’ οι άντρες σας κι οι καπιταναίοι;

- Είναι ψηλά στον Όλυμπο, ψηλά στα κυπαρίσσια.

- Πάρτε τις τρεις φλακώστε τες, βάλτε τες στο μποντρούμι.

Την Κώσταινα την όμορφη, φέρτε την στο χαρέμι.

- Άφες μ’ αφέντη μ’, άφες με, δυο λόγια να σου κρίνω

Να γράφω μια πικρή γραφή στον Καπετάνιο Κώστα.

«Εσύ, Κώστα μ’ στον Έλυμπο, ψηλά στα κυπαρίσσια

Κι η Κώσταινα στον Τύρναβο σε τούρκικο χαρέμι.»

(Από τη συλλογή του Ν. Πολίτη. Με παραλλαγές αναφέρουν κι άλλοι το τραγούδι αυτό, Passow, Αλ. Πολίτης κ.ά.)

Κατερίνα Δήμητρα Τόκα