Ο Όλυμπος κατά την Τουρκοκρατία

    Ο Όλυμπος κατά την Τουρκοκρατία ήταν μία από τις σημαντικότερες αρματολικές περιφέρειες και έγινε ο χώρος συγκέντρωσης της κλεφτουριάς και το σύμβολο της ελεύθερης Ελλάδας. Χωρίστηκε σε 4 αρματολίκια ή πρωτάτα: Ελασσόνας, Κατερίνης, Πλαταμώνα και Κρανιάς. Τα όρια των τεσσάρων πρωτάτων ενώνονταν στην κορυφή του βουνού. Πολλοί κάτοικοι του Ολύμπου επειδή δεν άντεχαν την καταπίεση των Τούρκων ανέβαιναν στο βουνό και μεταβάλλονταν σε κλέφτες και αρματολούς. Έτσι δημιουργήθηκαν θρυλικοί ήρωες, αγωνιστές των δημοτικών μας τραγουδιών. Ο κλέφτης και ο αρματολός ήταν συνώνυμα με τον «εθνικό αγωνιστή».

    Οι πιο ονομαστοί κλέφτες και αρματολοί που έδρασαν στην περιοχή του Ολύμπου τους επόμενους αιώνες ήταν ο Καρά-Μιχάλης, Ο Ζήνδρος, ο Γεωργάκης Ολύμπιος, οι Λαζαίοι, ο Νικοτσάρας, ο Βλαχάβας, ο Τζαχείλας, ο Χριστάκης, ο Καλόγερος, κ.ά. Ο Νικοτσάρας μάλιστα αποβιβάστηκε στην παραλία του Λιτόχωρου με το σώμα του και βρίσκει ηρωικό θάνατο στην αρχή ενός παράτολμου σχεδίου για τον ξεσηκωμό της περιοχής. Οι κάτοικοι του Λιτόχωρου μετέχουν ενεργά στην επανάσταση του 1822, που έγινε στην περιοχή του Ολύμπου. Έγιναν άλλες δυο απόπειρες το 1833 και το 1854 μέχρι να γίνει η μεγάλη επανάσταση του 1878 που ήταν και η αρχή της απελευθέρωσης της Μακεδονίας.

    Απόδειξη της ύπαρξης κλεφτών βρίσκουμε και στο πρόσωπο του Λάππα. Πράγματι, ο Λάππας γεννήθηκε στο Λιτόχωρο κι ήταν πρωτοπαλίκαρο του Πάνου Ζήδρου. Είχε έντονη δράση κατά των Τούρκων και το 1785, σε μια συμπλοκή τραυματίζεται και πεθαίνει. Τα ερείπια του σπιτιού του σώζονταν στο Λιτόχωρο μέχρι τις αρχές του πολέμου του 1940. Με την έναρξη της ελληνικής επανάστασης του 1821 ξεσηκώθηκαν οι Ολύμπιοι αγωνιστές, αλλά οι Τούρκοι με τα τακτικά στρατεύματά τους κατέστειλαν όλα τα επαναστατικά κινήματα, καταδίωξαν τους αντάρτες και διέλυσαν τις εξεγέρσεις. Μετά την αποτυχία της επανάστασης στη Μακεδονία και τον Όλυμπο, πολλοί αγωνιστές με γυναικόπαιδα κατέβηκαν προς τον Νότο και κατέφυγαν στη νότια Ελλάδα, προσφέροντας ό,τι μπορούσαν στο μεγάλο Αγώνα. Πήραν μέρος σε διάφορες μάχες, κάτω από τις οδηγίες γνωστών καπεταναίων αρχηγών του 1821.

 

Διαμαντή Ελευθερία, Μπαλατσού Αγγελική, Μπελέμη Αικατερίνη